Endokrynologia zajmuje się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem gruczołów, które wchodzą w skład układu dokrewnego, a są nimi: tarczyca, przytarczyca, przysadka mózgowa, jajniki, nadnercza, jądra i trzustka. Choroby układu dokrewnego powodują zaburzenia hormonalne, które mają wpływ na cały nasz organizm. Liczba wywołanych przez to dolegliwości to szerokie spektrum objawów, ponieważ hormony wpływają na działanie wielu tkanek i narządów organizmu. Właściwa gospodarka hormonalna pozwala na utrzymanie przez organizm tzw. homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej organizmu.
Co leczy endokrynolog?
Wiele osób pracę endokrynologa utożsamia jedynie z leczeniem tarczycy. W rzeczywistość to, co leczy endokrynolog, zajmuje obszar dużo większy, bo także przytarczyce, nadnercza, trzustkę, przysadkę mózgową i gruczoły płciowe. Na regularne wizyty do endokrynologa powinny przychodzić osoby, które cierpią na schorzenia typu:
- choroby tarczycy – jedne z najczęściej występujących zaburzeń hormonalnych, z którymi pacjenci zgłaszają się do endokrynologa. Wywołane są przez nieprawidłowe wydzielanie trijodotyroniny i tyroksyny. Chorobami tego typu to niedoczynność tarczycy – najczęściej choroba Hashimoto, i nadczynność tarczycy – najczęściej choroba Gravesa Basedowa.
- choroby przytarczyc – wpływają na zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz mogą doprowadzić do powstania nadciśnienia tętniczego, osteoporozy, nadczynności przytarczyc, bólu stawów. Do innych symptomów, mogących wskazywać na choroby przytarczyc należą objawy tężyczkowe – np. drętwienie okolic ust, skurcze mięśni, parestezje stóp i dłoni.
- choroby nadnerczy – wywołują zaburzenia funkcjonowania gospodarki wodno-elektrolitowej, przez co mogą mieć wpływ na rozregulowanie procesów metabolicznych w organizmie; mają wpływ na powstanie nadciśnienia tętniczego, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, obniżenie gęstości kości. Do najczęstszych schorzeń wynikających z choroby nadnerczy należą: zespół Cushinga, choroba Addisona, guzki nadnerczy czynne i nieczynne hormonalnie, hiperaldosteronizm pierwotny.
- choroby trzustki – trzustka jest odpowiedzialna za produkcję hormonów, które regulują poziom glukozy we krwi – insulinę i glukagon, zaburzenia jej funkcjonowania wpływają na rozwój insulinooporności, cukrzycy i guzów endokrynnych;
- choroby przysadki mózgowej – ten niewielki gruczoł o wielkości ziarna grochu, który kontroluje wzrost całego organizmu, a także pracę nadnerczy, tarczycy, gruczołów płciowych. Przysadka odpowiedzialna jest także za wydzielanie hormonu antydiuretycznego ADH – umożliwia on nerkom wchłanianie wody do krwiobiegu, aby zapobiec odwodnieniu, oraz oksytocyny, która bierze udział w procesie kurczenie się macicy w czasie porodu i stymuluje produkcję mleka matki. Najczęstszymi zaburzeniami przysadki mózgowej są: guzy przysadki, niedoczynność przysadki, akromegalia, moczówka prosta, hiperprolaktynemia
- choroby gruczołów płciowych wywołane zaburzeniami hormonalnymi – to np. zespół policystycznych jajników, zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia płodności.
Kiedy udać się do endokrynologa?
Choroby na podłożu hormonalnym są często mylone z innymi dolegliwościami, gdyż ich objawy mogą wskazywać na wiele innych zaburzeń. Warto obserwować swój organizm, jeśli poniższe symptomy stają się przewlekłe – udać się do lekarza endokrynologa:
- nadmierna, częsta senność,
- nieustabilizowana masa ciała – gwałtowne wahania lub ciągły przyrost wagi pomimo diety i nawyków żywieniowych,
- zaburzenia proporcji ciała,
- skóra bardzo przesuszona lub trądzik i nadprodukcja sebum,
- nieregularne miesiączkowanie,
- nadpobudliwość,
- drżenie rąk,
- łysienie, nadmierne wypadanie włosów,
- hirsutyzm – włosy pojawiające się w miejscach nietypowych,
- nadmierne odczucie chłodu lub gorąca,
- zaburzenia potencji,
- nadpotliwość,
- apatia lub nieustanny niepokój,
- przewlekłe zmęczenie,
- bezsenność.
Pierwsza wizyta u endokrynologa – jakie badania?
Do endokrynologa najczęściej kieruje pacjentów lekarz rodzinny lub ginekolog. Niekiedy osoby zgłaszają się same, ponieważ zaobserwowały u siebie objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia hormonalne.
Na pierwszą wizytę u specjalisty z zakresu endokrynologii należy wziąć ze sobą posiadane wyniki badań oraz nazwy przyjmowanych leków i suplementów. Po wywiadzie lekarskim i zapoznaniu się ewentualną historią choroby pacjenta, endokrynolog zleci wykonanie badań diagnostycznych właściwych dla danego schorzenia. Najczęściej są to:
- USG tarczycy – przeczytaj więcej,
- badanie poziomu TSH,
- morfologia,
- poziom cukru,
- lipidogram,
- poziom żelaza i magnezu.
